mendel'in ilkeleri ne demek?

Mendel'in kalıtım ilkeleri, Gregor Mendel tarafından 19. yüzyılda yapılan bezelye bitkileri üzerindeki deneyler sonucunda ortaya konulmuştur. Bu ilkeler, genlerin nasıl aktarıldığını ve özelliklerin nasıl ortaya çıktığını açıklamaktadır. Temel olarak dört ana ilkeyi içerir:

1. Ayrılma İlkesi (https://www.nedemek.page/kavramlar/ayrılma%20ilkesi): Her bir özellik için bir bireyde iki adet alel bulunur (bir anneden, bir babadan gelen). Üreme hücreleri (gametler) oluşurken, bu aleller birbirinden ayrılır ve her gamete sadece bir alel geçer. Döllenme sırasında, her ebeveynden gelen birer alel birleşerek yavrunun genotipini oluşturur.

2. Bağımsız Dağılım İlkesi (https://www.nedemek.page/kavramlar/bağımsız%20dağılım%20ilkesi): Farklı genler (farklı özellikler için genler) birbirinden bağımsız olarak gametlere dağılırlar. Yani, bir genin hangi gamete gideceği, başka bir genin hangi gamete gideceğinden etkilenmez. Ancak, bu ilke sadece farklı kromozomlar üzerinde bulunan veya aynı kromozom üzerinde çok uzak olan genler için geçerlidir (bağlı genler bu kurala uymaz).

3. Baskınlık İlkesi (https://www.nedemek.page/kavramlar/baskınlık%20ilkesi): Bir özellik için farklı aleller varsa (örneğin, bir alel uzun boylu olmayı sağlarken diğeri kısa boylu olmayı sağlıyorsa), baskın olan alel (örneğin, uzun boylu olmayı sağlayan alel) fenotipte kendini gösterir. Çekinik alelin (örneğin, kısa boylu olmayı sağlayan alel) fenotipte kendini gösterebilmesi için, bireyde bu alelin iki kopyasının bulunması gerekir.

4. Eşit Olasılık İlkesi: Gametlerin rastgele birleşmesi ile oluşan döllenme olayında, her bir genotipin oluşma olasılığı eşittir. Punnett karesi (https://tr.wikipedia.org/wiki/Punnett_karesi) bu olasılıkları hesaplamak için kullanılan bir araçtır.

Mendel'in bu ilkeleri, genetik biliminin temelini oluşturmuştur ve modern genetik çalışmalarının çoğunun dayanağıdır.